Học lập trình có khó không?

Đây chắc hẳn là một trong những câu hỏi được đặt ra bởi rất nhiều bạn học sinh/sinh viên hoặc nhiều bạn có ý định bắt đầu chặng đường theo đuổi nghề lập trình. Chính vì lý do trên, trong bài viết này, hoccode.org sẽ chia sẻ những cảm nhận và nhận định về những điểm khó – dễ của nghề lập trình, cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến mức độ khó – dễ trong chặng đường học tập và làm việc, dưới góc nhìn của 1 lập trình viên đã nhiều năm trong nghề.

Vào khoảng thời gian 10 năm trước đây khi mình bắt đầu tìm hiểu về nghề lập trình, mình cũng đã từng hỏi ý kiến của nhiều anh chị đi trước rằng học lập trình khó hay dễ. Và mình đã nhận được những câu trả lời khác nhau, dễ có, khó cũng có. Thật vậy, nghề lập trình vừa dễ và vừa khó, tuy nhiên, độ khó dễ của nghề này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chủ quan cũng có khách quan cũng có và mình sẽ liệt kê những yếu tố ấy ngay dưới đây.

Những yếu tố khiến nghề lập trình trở nên khó khăn cho những người theo học:

1. Học sinh/sinh viên Việt Nam chưa quen với phương pháp học chủ động

Phương pháp học là một trong những yếu tố đầu tiên ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình học lập trình. Chúng ta đều biết rằng lập trình là một nghề thuộc lĩnh vực công nghệ, với lượng kiến thức rất lớn và cập nhật liên tục ngày qua ngày, do đó, nó đòi hỏi người học phải có khả năng tự học, tự tra cứu tốt, tư duy sáng tạo tốt. Trong khi đó, phương pháp học bị động sẽ không mang lại hiệu quả cao bởi lẽ lượng kiến thức khổng lồ chắc chắn không thể được truyền đạt hết trong khoảng thời gian ít ỏi của những tiết học, và mình cũng có thể đoán rằng, sau khóa học hay kỳ học thì kiến thức ấy đã outdate (lỗi thời). Nhưng đáng tiếc thay, học sinh ở nền giáo dục Việt Nam hiện tại đã quá quen với phương pháp học bị động, trên giảng dưới nghe và ghi chép, nên đa phần sẽ cảm thấy khó chịu và chán nản ngay từ những ngày đầu tiên tiếp cận với nghề lập trình.

Để giải quyết khó khăn này, không có cách nào khác ngoài việc bạn phải thay đổi cách học của chính mình. Hãy tập làm quen dần với việc đọc hiểu, tra cứu, phân tích, suy luận, thử nghiệm, sai và tự sửa lỗi. Mình tin bạn sẽ quen dần sau 1 – 2 tháng kiên trì học tập.

2. Khả năng đọc hiểu Tiếng Anh kém gây khó khăn cho việc tiếp cận những tài liệu học tập

Kho tài liệu, các “document” trên internet khá phong phú nhưng đa phần được viết bằng Tiếng Anh trong khi tài liệu viết bằng Tiếng Việt khá hạn chế và đôi khi không được cập nhật trong 1 khoảng thời gian dài. Lý do này khiến cho việc học lập trình vốn đã khó với nhiều bạn lại trở nên khó hơn.

Có nhiều cách để giúp bạn vượt qua khó khăn này. Thứ nhất, dĩ nhiên là bạn phải rèn luyện và trau dồi khả năng Tiếng Anh của bạn, vì ngoài tác dụng hỗ trợ bạn trong chuyên môn lập trình, nó còn mang đến cho bạn rất nhiều lợi thế khác trong công việc và giao tiếp. Cho đến bây giờ mình vẫn cảm thấy đúng đắn vì đã chọn cách này. Cách còn lại là dùng các công cụ dịch như Google Translate, dĩ nhiên, đây là 1 phương pháp ngắn hạn, chỉ có thể giúp bạn trong 1 thời điểm nhất định nhưng cực kỳ có hại về mặt lâu dài.

3. Môi trường nơi bạn học tập & làm việc có quá nhiều yếu tố gây mất tập trung

Lập trình là một môn học và công việc đòi hỏi một mức độ tập trung cao để đạt được hiệu quả. Chính vì vậy, sẽ thật khó khi xung quanh bạn toàn là tiếng ồn, hay là những người thường xuyên làm phiền bạn. Có rất nhiều cách để bạn có thể vượt qua những khó khăn này, tùy vào từng hoàn cảnh nhất định. Hãy đóng bớt cửa khi xung quanh bạn có những tiếng ồn như tiếng công trình, xe máy, chợ búa và tìm cho chính mình 1 cặp tai nghe với những bài nhạc Piano du dương. Trong trường hợp tiếng ồn vượt xa sự kiểm soát của bạn, hãy cân nhắc tìm cho mình một nơi học tập và làm việc khác phù hợp hơn, hay bạn cũng có thể cân nhắc chuyển chỗ ở tốt hơn nếu có thể.

Những yếu tố khiến nghề lập trình trở nên dễ dàng hơn cho những người theo học:

1. Kho tài liệu, giáo trình to lớn đồ sộ, được cập nhật liên tục và dễ dàng tiếp cận trên Internet.

Các ngôn ngữ lập trình, hay thậm chí các framework, thư viện… đều kèm theo một bộ tài liệu (documentation) được chăm chút rất kỹ và cập nhật liên tục trên Internet. Ngoài ra còn có các trang web cộng đồng hỗ trợ như stackoverflow đã quá vô cùng nổi tiếng trong giới lập trình. Thậm chí còn có cả các series bài giảng, giáo trình được biên soạn công phu và đăng tải trên Youtube. Ngày nay với sự phát triển và phổ biến của Internet, thì mình tin rằng chỉ với 1 chút kỹ năng tra cứu, việc tiếp cận được nguồn tài liệu trên là vô cùng dễ dàng.

2. Nhiều công ty công nghệ có các chương trình training, đào tạo nhân viên lập trình.

Nếu bạn thực sự đam mê với nghê ngành lập trình, đừng ngại khó để ứng tuyển vào những vị trí lập trình viên thực tập, học việc ở các công ty bởi ngoài kiến thức có được, bạn còn được tiếp cận với những dự án, sản phẩm thực tế, từ đó cho bạn vốn kinh nghiệm vô cùng quý giá. Đừng đặt nặng quá vấn đề về lương bổng trong giai đoạn này, bởi lẽ trong quá trình học việc và thực tập, bạn chưa mang lại giá trị gì nhiều cho công ty, mà chính công ty mới là bên mang lại giá trị cho bạn. Khi có được kiến thức kinh nghiệm và thành thạo rồi, mình tin rằng sẽ có rất nhiều công ty chào đón bạn với nhiều mức lương hấp dẫn.

3. Vô số cộng đồng lập trình viên có thể hỗ trợ bạn

Đối với ngành lập trình nói chung, cộng đồng là một phần không thể thiếu để thúc đẩy sự phát triển. Từ khi lập trình bắt đầu xuất hiện, rất nhiều cộng đồng lập trình viên lớn nhỏ đã được hình thành, dưới dạng các trang web, forum, fanpage và cả hình thức offline. Các cộng đồng này gần như khá dễ dàng để tham gia. Một khi đã tham gia, bạn có thể đặt những câu hỏi, thắc mắc và nhận về những giải đáp, gợi ý hay bình luận từ các thành viên trong cộng đồng đó.

Qua những luận điểm trên, mình sẽ tóm lại lập trình là một nghề…

• tương đối dễ nếu như bạn vốn sẵn là một người có khả năng tư duy tốt, tự học tốt, tiếng Anh tốt và môi trường sống và làm việc yên tĩnh, dễ tập trung.
• tương đối khó nếu như bạn chỉ muốn tiếp thu kiến thức thụ động, lười tra cứu, ngại tư duy, chỉ muốn làm công việc lặp đi lặp lại, tiếng Anh kém nhưng lại không chịu trau dồi hằng ngày, môi trường sống & làm việc dễ gây mất tập trung.

Chính vì lý lẽ đó, câu trả lời cho “Học lập trình dễ hay khó” sẽ tùy thuộc vào chính bản thân của bạn. Nếu bạn sẵn lòng, hãy để lại ý kiến của bạn bằng cách bình luận vào ô dưới đây nhé.